Machtige mensbeelden – Kiezen voor menswaardig bestaan
1 december 2021

Artikel delen via:

Dit essay van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) onderzoekt hoe mensbeelden — de onderliggende aannames van politiek en beleid over burgers — de verzorgingsstaat vormgeven én kunnen vervormen. Wanneer de overheid burgers ziet als vooral rationeel, autonoom of zelfredzaam, kunnen wetten en regels mensen juist uitsluiten of vernederen in plaats van ondersteunen.


De RVS stelt dat deze “machtige mensbeelden” diep doorwerken in wetgeving, bureaucratie en uitvoering. Ze leiden tot vervreemding tussen overheid en burgers, vooral wanneer wantrouwen de norm wordt. Het essay pleit daarom voor tegenmacht: politici en beleidsmakers moeten hun eigen mensbeelden expliciteren, kritisch bevragen en beleid ontwerpen dat ruimte laat voor de diversiteit van menselijke levens.


Belangrijke punten:

  • Mensbeelden sturen zowel het ontwerp als de legitimatie van beleid.
  • De dominante beelden van de rationele en zelfredzame burger leiden tot uitsluiting van wie niet aan die norm voldoet.
  • Burgers ervaren vervreemding en vernedering door een overheid die wantrouwt.
  • Het essay roept op tot politieke bescheidenheid en structurele reflectie: wetten kunnen menswaardig bestaan niet afdwingen, maar moeten het mogelijk maken.

Titel: Machtige mensbeelden – Kiezen voor menswaardig bestaan
Auteur: Willemijn van der Zwaard, Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS)
Publicatiedatum: december 2021
Uitgever: Raad voor Volksgezondheid & Samenleving, Den Haag
ISBN: 978-90-5732-312-6

Meer documenten

13 november 2025
Vandaag starten CZ en de gemeente Eindhoven een actieonderzoek voor mensen met een levenslange en levensbrede hulpvraag. Het gaat om menswaardige toegang tot ondersteuning en zorg met de centrale vraag: wat is nodig om het leven te leiden zoals je dat wilt? Een fijn leven voor deze mensen, met ondersteuning en zorg die past en eenvoudig beschikbaar is, dat is waar zij zich voor inzetten. De gemeente en CZ vinden het belangrijk dat mensen toegang tot ondersteuning en zorg krijgen die menswaardig is. Rina Arendse maakt zich hier al jaren hard voor. Ze leidt al 45 jaar een liggend bestaan en is dagelijks afhankelijk van meerdere zorgverleners. Toch moet Rina elk jaar opnieuw bewijzen dat ze hulp nodig heeft, steeds weer formulieren invullen en keuringen ondergaan. “Er is een extreme focus op details en een dwingende focus op controle. Ik ben een zorgproduct dat voortdurend wordt beoordeeld op bruikbaarheid en houdbaarheid. Ontdaan van enige vorm van menselijkheid. Dit was de reden om in 2020 de Missie Mens met Naam te starten, ik heb gevraagd om dit in praktijk te gaan brengen” aldus Rina Arendse. Het huidige systeem zorgt voor stress, onzekerheid en energieverlies. Instanties werken langs elkaar heen, waardoor het aanbod versnipperd is en mensen niet krijgen wat ze nodig hebben. Rina heeft een groep meedenkers om zich heen verzameld, die haar missie ‘mens met naam’ ondersteunen. Samen met CZ en de gemeente Eindhoven gaan zij nu onderzoeken hoe het anders kan. “We willen oplossingen bieden die aansluiten bij het leven van iemand” benadrukt Joep de Groot, voorzitter CZ. “Samen met Eindhoven willen we ervoor zorgen dat mensen ondersteund worden in wat voor hen belangrijk is, in plaats van zich bezig te houden met de vraag waarom iets niet kan.” In het actieonderzoek delen tien deelnemers hun ervaringen en krijgen zij één vaste contactpersoon. Die kijkt samen met hen naar hun totale hulpvraag: wat is nodig om het leven te leiden zoals je dat jij wilt en hoe kan dat voor langere tijd geregeld worden met minder gedoe? De contactpersoon legt de puzzel met alle betrokken partijen en zoekt naar oplossingen die passen bij het leven van de deelnemer, ook als die niet in het systeem passen. “Als gemeente willen we dat inwoners niet verdwalen in regels of formulieren,” zegt Samir Toub, wethouder in Eindhoven. “Mensen moeten zich gehoord en geholpen voelen. Door ondersteuning en zorg eenvoudiger te maken, geven we mensen rust en zekerheid zodat zij hun energie kunnen richten op wat hun leven betekenis geeft.” Contact voor media en interviewverzoeken: Eindhoven – Emily Worthington, woordvoerder | 040-2382193 | perscentrum@eindhoven.nl CZ – Inge Tra, woordvoerder | 06-10674837 | inge.tra@cz.nl Missie Mens met Naam: www.mensmetnaam.nl
15 december 2023
Wederkerigheid in een zorgrelatie Hoe ziet wederkerigheid eruit in een zorgrelatie? Rina en Co vertellen, elk vanuit het eigen perspectief, hoe ze die relatie beleven. Co Gadellaa is apotheekhoudend huisarts Rina Arendse is initiatiefneemster van Mens Met Naam
1 oktober 2022
Rina Arendse doet een oproep voor tekenen van het manifest voor menswaardige toegang tot zorg via het Reliëf.